Meer democratie en transparantie

De provincie Noord-Holland vormt een democratie die werkt volgens een dualistisch systeem: GS stelt beleid voor en voert het uit, PS stellen beleid vast, agenderen, controleren en vervullen een volksvertegenwoordigende rol. Beraadslagingen zijn in beginsel openbaar en kunnen door iedereen via de website van de provincie live gevolgd worden. Verder is er een referendumverordening en kunnen burgers een initiatiefvoorstel doen. We zijn bovendien onderdeel van de vrije westerse samenleving. Hieruit komt dagelijks huiswerk voort want vrijheid is niet vanzelfsprekend. De afgelopen jaren hebben laten zien dat onze eigen behoefte aan beheersing en regels de vrijheid in de weg kan zitten: stikstof en corona zijn zomaar twee mega-voorbeelden van hoe de overheid op dit moment diepgaand ingrijpt in het persoonlijk leven van burgers en in het bedrijf van ondernemers. Dit staat op gespannen voet met democratie en transparantie.

Het huidige beleid

De provincie is goed in het klassieke karakter van democratie: het duidelijk maken van regels en procedures en inzichtelijk maken om die te volgen. Er wordt goed op gelet dat Noord-Hollanders vergaderingen weten te vinden, te volgen en indien gewenst kunnen inspreken. Spanning zit op de vraag wat GS mag besluiten zonder dit voor te leggen aan PS. Spanning zit ook in de bestuurscultuur die een wat regentesk karakter heeft: in de driehoek GS-PS-ambtenaren domineert GS en kunnen ‘lastige’ statenleden het onderspit delven. Acties van burgers worden niet omarmd als ze een bedreiging voor gewenst beleid vormen. Een voorbeeld hiervan was het initiatiefvoorstel over de Schoorlse bossen in 2019-2020. Een ander voorbeeld was het referendumverzoek over windmolens. De coalitie van D66, GL, PvdA en VVD haalde afgelopen jaren alles uit de kast om meermaals een geldig referendumverzoek over windmolens te dwarsbomen, zelfs toen een onafhankelijke adviescommissie beoordeelde dat het referendumverzoek voldeed aan de criteria. Zo haalde het hoogste democratische orgaan van de provincie zelf de democratie onderuit.

Onze inzet

• N-NH. wil referendumverzoeken serieus nemen en is fel tegen dit soort ‘doen alsof’ politiek. Een geldig ingediend referendumverzoek (of initiatiefvoorstel) wordt gehonoreerd.
• N-NH. wil bovendien dat de politiek beter staat voor het eigen democratische domein en ruimte terug verovert op de vele regels, procedures, experts, wetenschappers en waarschuwingen voor de rechter. Het gebrek aan democratie en transparantie is natuurlijk mede ontstaan doordat sommige wetenschappers activistisch te werk gaan en enkele rechters zich op het politieke domein begeven. Zeker behoren heel wat wetenschappers in Nederland tot de wereldtop. Het is essentieel dat zij in vrijheid hun werk kunnen doen. De trend mensen te bedreigen omdat je het niet met hen eens bent, wat naast wetenschappers ook journalisten overkomt, moet gekeerd worden. Maar het is niet zo dat de politiek iets ‘moet’ uitvoeren omdat er wetenschappelijke consensus over is (voor zover die al bestaat). En als onze democratie onvrij is omdat internationale verdragen of Europese regels iets van ons zouden vragen wat wij zelf niet willen, dan dienen we daar wat aan te doen. De democratie lijkt op dit moment wel op de toren uit het spel met de houten blokken, waar ieder om de beurt een blokje uit trekt – totdat hij instort.
  N-NH. wil dat de politieke afweging wordt gemaakt. N-NH. vindt dat in een democratie het politieke primaat geldt en dat loopt niet goed momenteel. Wat we zien is dat politici wetenschap of rechterlijke uitspraken klakkeloos overnemen hetgeen leidt tot maatschappelijke ontwrichting. Het kan niet zo zijn dat wij maatschappelijke ontwrichting accepteren omdat bepaalde verdragen of regels nu eenmaal zo uitwerken. Er is ook morele waarde in kennis, regels en verdragen, en die waarde wordt politiek bepaald. De menselijke maat moet terug, samen met gezond verstand. Dit is de verantwoordelijkheid van politici zelf.
• Een belangrijk democratisch aspect is de vrijheid om jezelf te zijn en deel te zijn van de samenleving. Verworven rechten van vrouwen en lhbtiq+ koestert en verdedigt N-NH. Noord-Holland blijft Regenboogprovincie en doet mee aan de Canal Pride. Discriminatie is verwerpelijk, of het nu gaat om afkomst, cultuur, leeftijd of (arbeids)handicap. Vrijheid is ook nodig in relatie tot toegankelijkheid: van rolstoelgebruik tot inclusieve toegang tot digitale systemen. Ook hier is vrijheid niet vanzelfsprekend en de moeite waard om aan te werken.
• De leden van alle Provinciale Staten kiezen de leden van de Eerste Kamer; dat zijn indirecte verkiezingen. In de praktijk gaat het nu zo dat dit proces voor de grote partijen door Den Haag gestuurd wordt. Individuele Statenleden krijgen instructie op wie ze moeten stemmen – dit kan zelfs betekenen dat een CDA-er op een PvdA-er moet stemmen. In Den Haag wordt precies berekend hoe de grote partijen onderling de Eerste Kamer zetels zo goed mogelijk kunnen verdelen, met inbegrip van de rest-stemmen. Als niet-Haagse partij pakt N-NH. dat anders aan en laat de leden kiezen. In een speciale ledenvergadering bepaalt N-NH. welke kandidaat Eerste Kamerleden de stem van N-NH. verdienen.
• Bij benoemingen van topfunctionarissen waar de provincie invloed of zeggenschap heeft, wil N-NH. politieke benoemingen voorkomen en meer accent op kennis van en ervaring met het vak, de sector en hands-on management.
• Provinciale commissievergaderingen tenminste 2x per jaar op locatie.